Groot diorama van een scheepshelling

[Jan Blonk]

In de afgelopen jaren heb ik op dit forum van de bouw van mijn trawler Franse Hemerica een bouwverslag gemaakt. Tijdens de bouw kreeg ik het idee om een scheepshelling te maken om dit schip tijdens een “onderhoudsbeurt” te kunnen presenteren.
Maar hoe leuk zo’n idee ook is, er waren toch wel een paar praktische bezwaren.
Het scheepsmodel is namelijk op schaal 1:25 en heeft een lengte van bijna 140 cm. Daarmee is het duidelijk dat een bijpassende en realistische helling wel eens erg groot zou kunnen uitvallen.
Daarom had ik voor mezelf de maximale afmetingen bepaald op 180 x 80 cm om het voor mij nog handelbaar te houden.

Na wat zoeken op internet vond ik een kleine onderhoudshelling in Newlyn (UK) die ik als inspiratiebron kon gebruiken. Op basis daarvan toen een aantal schetsen gemaakt om te beoordelen of ik e.e.a. kon indelen binnen die aangegeven maximale afmetingen. En alhoewel de afmetingen van veel onderdelen pas tijdens de bouw zouden worden bepaald bleek wel dat het allemaal net moest kunnen....En zo ben ik al tijdens de bouw van het schip ook begonnen met de helling. Dit alles zonder een duidelijk plan en geheel op basis van eigen bouw en eigen inzichten gebaseerd op research op internet.....
Toen ik dit idee van een helling in mijn bouwverslag opperde is daarop al snel de term diorama gevallen...

Om tegemoet te komen op een aantal reacties zal ik in dit draadje in een aantal stappen de bouw van deze helling laten zien. Bij de bouw was dit niet gepland en daarom is in het draadje van het scheepsmodel ook aan de bouw van de helling aandacht gegeven.
En daardoor zijn er omwille van het verhaal nu soms foto’s gebruikt die niet altijd overeenkomen met de chronologische volgorde van de bouw.

Het begin.
Gewoon omdat ik het materiaal daarvoor toch had liggen ben ik gestart met de rails en het maken van de zgn hellingkar. Dat is de rijdende constructie waarmee een schip uit het water wordt getrokken. Dit is een frame van houten elementen met messing verbindingen waarin ook de wielen zijn opgenomen om over de rails te rijden.

hier in detail de constructie van de framedelen en de verbindingen met de wielen.

voor het overzicht en de verhoudingen hier de hellingkar bij de romp van het schip.

Wordt vervolgd.

 

[Jan Blonk]

Zoals aangegeven loopt de hellingkar op rails.
Passend bij deze schaal had ik in eerste opzet gedacht om daarvoor rails te nemen die ook wordt gebruikt door spoor liefhebbers die werken met LGB tuinspoor. Deze spoorstaven zijn van messing of staal en bedoeld om electrisch materieel te kunnen laten rijden. Ik heb dat niet nodig en bij toeval vond ik plastic I profiel dat ik redelijk eenvoudig , en vooral ook goedkoper, kon samenstellen tot railprofiel. Deze samengestelde spoorstaven , en op hun fundaties, zijn verder gebruikt als mal voor de hellingkar.

Hier de basis opstelling. De railstaven nog in een provisorische opstelling.

De railstaven liggen uiteindelijk op een verhoging, In het midden twee spoorstaven naast elkaar op een bredere verhoging. Hier in beeld

Wordt vervolgd.

 

[Jan Blonk]

Alles wordt vooralsnog gemaakt op een voorlopige bouwplaat. Vooral ook omdat ik dan nog niet kan bepalen hoe groot alles gaat worden.
Het schip dient daarbij ook doorlopend als referentie voor het kunnen bepalen van de definitieve afmetingen.

Hier ligt het schip op de hellingkar op de tijdelijke bouwplaat waarbij de bouwplaat met een hellingshoek van ca 6 graden gepositioneerd.

Een dergelijke hellingkar heeft geleidesteunen. Die worden voor ieder schip vooraf op de juist breedte gezet en hebben een dubbele functie.
Wanneer de kar in het water is afgezakt is deze ook niet meer zichtbaar en de steunen steken daarom boven water uit en “geleiden” het schip naar de juiste positie op de kar. Als de kar daarna omhoog wordt getrokken zorgen de steunen ervoor dat het schip stabiel op de kar ligt en niet kan omvallen.

Hier de A-steunen (gemaakt van messing) in aanbouw op hun beoogde posities op de kar.

Wordt vervolgd.

 

[Jan Blonk]

Tijdens deze fase van de bouw is zowel gewerkt aan het schip als ook aan de verschillende details voor de helling.
Daarvoor waren meerdere redenen, maar de belangrijkste was toch dat ik nog steeds niet kon bepalen het groot de grondplaat moest gaan worden. Ik had mezelf dan wel een maximale afmeting gegeven, maar de gedachte was toch dat ik dit door het maken van "bepalende" onderdelen beter zou kunnen bepalen.
Het gaat dan om onderdelen zoals de A frames, de hellingwinch, bouwstellingen etc., maar ook kleinere details zal pallets met olievaten e.d
Zo zijn deze A-frames toch een groot element in de voorstelling en daarmee wordt ook bepaald waar het schip uiteindelijk op de voorstelling komt te liggen.
Daarbij komt dat een van de frames een trapopgang moet krijgen die ook nogal wat ruimte gaat vergt en daardoor weer invloed heeft op de positionering van de rails op de werf.
Doordat de romp van het schip tijdens de bouw steeds gebruikt werd voor het behouden van het overzicht bleek het noodzakelijk om in een vroeg stadium toch al de ondersteuning van het schip op de helling kar in orde te hebben. En daarmee moest dan ook weer rekening worden gehouden bij de positionering van de frames op de kar. Kortom een aantal onderdelen moeten gelijktijdig worden gemaakt.

Hier de productie van de 8 dezelfde verstelbare steunen. De basis is een aluminium profiel uit de bouwmarkt met daarop scharnierende armen.
Het ontwerp hiervan is zodanig dat ze allemaal, alhoewel identiek van uitvoering, toch zodanig versteld kunnen worden dat de scheepshuid maximaal wordt ondersteund.

Door de vorm van het smallere voor- en achterschip bleek het ook noodzakelijk om de voorste en achterste steunen extra te schoren. Ook deze schoren moesten daarom weer verstelbaar zijn voor het beste resultaat.
In het grootbedrijf zijn deze steunen er niet, maar ik moest deze wel toevoegen omdat mijn steunen naar verhouding hoger op de romp aansluiten (om voldoende stabiliteit te hebben).

Hier de uiteindelijk opstelling. De steunen aangepast aan de rompvorm met de schoren.

Zoals gezegd zijn de werkzaamheden aan de A-frames ook tegelijkertijd verder gegaan.
Bordessen, trapopgangen en de houten afstandhouders zijn toegevoegd.
Tussendoor wel alvast ook enig schilderwerk gedaan aan kar en steunen, maar zo ziet dan de opstelling er dan uit.

Toen deze onderdelen klaar waren, werd het duidelijk dat deze werf meer werd dat alleen maar een leuk idee om het schip te kunnen presenteren.
Wat had ik me als bootjesbouwer op de hals gehaald.....want gezien de vele onderdelen met hun noodzakelijke detaillering werd het intussen een project op zich....En omdat ik verder geen voorbeelden op dezelfde bouwschaal kon vinden kreeg ik soms het gevoel dat ik het wiel opnieuw moest uitvinden. Maar een uitdaging was het intussen wel geworden...

wordt vervolgd.

 

[Jan Blonk]

Ook een hellingwinch werd gebouwd. Dit is de winch waarmee de kar d.m.v. een kabel over de rails in en uit het water wordt getrokken.
Deze heb ik nagebouwd van diverse modellen op internet. Later heb ik begrepen dat de winch op de Newlyn werf die ik als inspiratiebron heb gebruikt, binnen in een klein schuurtje opgesteld stond, maar ik had er al bewust voor gekozen om deze een “buiten”opstelling te geven. Dat voegt op de voorstelling wat meer toe.

Hier de winch in de laatste bouwfase. Ook weer een combinatie van messing en hout.

De winch is hier verder afgewerkt. D.w.z. geschilderd, een eerste opzet van veroudering en geplaatst op een “ betonplaat” verhoging.
Door deze constructie is de winch als een zelfstandige eenheid geschikt voor toekomstige plaatsing op iedere willekeurige plek op de voorstelling, want op dat moment was nog steeds niet helemaal duidelijk waar dat precies zou zijn.
Pas in een later stadium is gekozen voor een plek direct voor de middelste railbaan zoals hier al te zien is.

Toen werd het wel tijd om te beginnen met de definitieve opstellingen.....

Wordt vervolgd.

 

[Jan Blonk]

Bij de bouwmarkt een multiplex plaat uitgezocht en die in stukken laten zagen.
Daarbij de maximale grondplaat van 180 x 80 cm , want kleiner zagen kan tenslotte altijd nog...

Op de grondplaat e.e.a. zoals gedacht uitgetekend. En direct bleek er noodzaak om wat aanpassingen op het plan te maken.. De helling zou iets meer diagonaal moeten liggen. De hele voorstelling ligt dan iets verder gedraaid op de grondplaat.Onder bij de rail staat ook de winch nog zonder onderplaat uit de vorige posting.

Toen ik het plan definitief opgezet bleek gelukkig dat ik de grondplaat korter en smaller maken. Met iedere centimeter minder nam tenslotte de hanteerbaarheid toe...
Daarna als eerste de centrale rib van de helling opgezet. Deze zal de vloerplaat van de helling dragen en geeft deze de hellingshoek van ca 6 graden. Hier de centrale rib met daarop balancerend de railbanen.

Daarna volgden de dwarsribben en de hellingvloer, en langzaam maar zeker wordt de basisconstructie zichtbaar.

Nadat ook de zijwand erbij zit wordt ook de hellingshoek een stuk opvallender.
En op de helling de nog niet afgekorte rails met de hellingkar. .

Wordt vervolgd.

 

[Jan Blonk]

De afbouw van het schip en de aanmaak van onderdelen voor de helling gingen deels tegelijkertijd. En dat hield in dat zulke onderdelen al redelijk vroeg klaar waren.
Zo waren bijv.de hellingkar, de verstelbare ondersteuningen voor het schip en de A frame steunen al klaar voordat ik aan de helling zelf was begonnen.

Hier de hellingkar, waarop extra houten rusten waren toegevoegd
De basis grijze kleur is voorzien van de nodige roest en lichte verf sporen van bijv de rode anti fouling (onderwater verf tegen aangroei).
Deze eerste verwering was ter voorbereiding en zou later verder worden versterkt op de helling zelf als de definitieve positie eenmaal was bepaald.

De constructie van de A-Frames.
Hier stuurboord frame , geheel gemaakt van messing, gereed voor het spuiten.

en hier geverfd en met wat roestplekken.

wordt vervolgd.

 

[Jan Blonk]

Tijdens de bouw van zo’n project denk je doorlopend aan details die op een werf niet mogen ontbreken., want alleen met een schuin vlak, wat rails en een hellingkar ben je er natuurlijk niet.
Omdat het een voorstelling moet worden waarbij het schip een onderhoudsbeurt ondergaat. hoort daarbij bijv een stelling....en omdat het schip er ook gewoon eraf moet kunnen om RC te varen moet een stijger wel op een; praktische plaats komen.
Het idee is verder uitgewerkt en er moest een stelling komen bij de boeg en ook een bij het roer / schroef..
Gemaakt van 2 mm draad is dit de stelling bij de boeg geworden. De stelling bij het roer is uiteindelijk wat later gemaakt.

Een ander element is een pallet met olievaten. (Deze was op een eerdere afbeelding al te zien).
Ik weet hier nog helemaal niet waar deze zal komen, maar zulke losse details kunnen natuurlijk straks wel op veel plaatsen worden neergezet.
De pallet is, zoals het hoort, van houten balkjes en plankjes . De vaten zijn gedraaid uit aluminium, geverfd, voorzien van merksymbolen en tot slot zijn wat “gebruikssporen” toegevoegd.

En omdat ik toch een paar verschillende schroeven had liggen ook daar een palletje voor gemaakt en een schroef wat opgepoetst....(deze is later nog wel aangepast omdat hier de dop/moer er nog op zit.......)
Ook deze pallet gaat straks wel een plekje vinden...

Wordt vervolgd.

 

[Jan Blonk]

Een stuk gereedschap dat op de werf zeker niet mag ontbreken is een laskar. Ook weer zo’n projectje dat makkelijk tussendoor gemaakt kan worden en altijd wel ergens geplaatst kan worden.
Een paar cylinders van restant koper staaf en een karretje van messing profiel , een stukje ketting en wat electro draad...meer is het niet. Maar toch afgewerkt wel weereen leuk element.

Dan met wat kleur erbij....

Wordt vervolgd.

 

[willum]

Mooi werk Jan.
Mooie details.
Flessen karren zoals deze bestaan nog steeds.
De meeste zijn jaren geleden aangepast
met een brandschot tussen de twee flessen.

Heb je nog strakke rechte draad nodig.
Ik wil wel sponceren.
Laat maat weten.

Veel plezier met modelbouw
Willum

 

[Jan Blonk]

Dank je Willem, Het schip en de helling zijn eigenlijk al klaar ( schip wacht nog op haar net). Maar wat voor draad heb jij voor mij in de aanbieding?
Gr. Jan

 

[willum]

1mm, 1,6mm, 2mm rvs, staal, aluminium en misschien nog wat messing en brons.
Alles is strak in stukken van een meter.

Dan is er nog van de rol:
rvs, koper, staal, aluminium
Dikte variërend van 0,8-1,6mm

 

[Jan Blonk]

Willum.
Mooi materiaal voor modelbouwers...en veel dank voor je aanbod.
Daar heb ik al ook een voorraadje van aangelegd...Meeste daarvan is lasdraad.
Gr. Jan

 

[willum]

"Jan Blonk,
Mooi materiaal voor modelbouwers...en veel dank voor je aanbod.
Daar heb ik al ook een voorraadje van aangelegd...
Meeste daarvan is lasdraad.
Gr. Jan

Okee Jan,
Gaat het naar een ander.

Veel modelbouwplezier,
Willum

 

[Jan Blonk]

Intussen is de steiger bij het roer ook gemaakt en met het schip op de heling is dit dan de stand van zake.
Op de hoge rand aan de "linkerkant" is een stukje wegdek gepland. Daar is een eerste lantaarnpaal geplaatst.

De railstaven zijn hier nog niet afgekort

En zo is het aanzicht vanaf de flank.

Aan de linkerkant is er de schuine muur waar bovenop de weg is gepland. Maar aan de "rechterkant" van de voorstelling is direct de rand van de helling aan de waterkant.
Op de voorbeeld werf in Newlyn staat de hellingvloer op palen in het water.
Maar ik schatte in dat het toch wel moeilijk zou worden om water onder de hellingvloer, en rond de palen, realistisch te modelleren. Ik heb daarom voor de rechterkant gekozen voor een damwand. De bodemplaat is daarbij het water niveau
Voor deze schaal 1:25 was ook hiervoor geen andere mogelijkheid dan zelf maken...In mijn geval in vorm frezen uit houten latjes.

Hier liggen ze netjes, en nog niet op lengte, op een rijtje klaar om te worden opgezet.

Hier zijn ze allemaal geplaatst en intussen ook al voorzien van een deklijst.

Voor het overzicht weer even een totaalplaatje.

wordt vervolgd.

 

[Jan Blonk]

Nu de basis van het diorama is uitgezet, kunnen we gaan beginnen met de afwerking.
Ik heb geen enkele ervaring als diorama bouwer en daarom is dit voor mij best een ontdekkingsreis geworden.

Op de overzichtsfoto bij de vorige posting zijn de damwandprofielen niet doorgetrokken tot het eind van de presentatie.
Dat is niet gedaan omdat id ie hoek tegen het eindschot een rotspartijtje moet komen met een strandje aflopend in het het water.
Maar in deze fase van de bouw moest ik wel doorlopend een goed overzicht proberen te houden op het geheel. Geen enkel element mocht te overheersend worden.
Dat hield voor mij in dat ik verschillende elementen tegelijker moest maken , zo lang mogelijk wegneembaar moeten blijven en pas zouden kunnen worden afwerken als het in het "geheel" zou passen.
Zo is bijv. de rotspartij intussen als los element voorbereid.
Gemaakt /gesneden van een stuk isolatiemateriaal (roofmate) waarin stukje steen zijn ingelijfd opgenomen. Daarbij de gelige stenen die afkomstig zijn uit Bretagne. het gebied waar het schip vandaan komt.

Hier het stukje rots zoals voorbereid.

In deze fase is ook de bouw begonnen van een "getrapt" muurtje bovenop de hellingmuur aan diezelfde waterkant.
Hier is de eerst aanzet inzet.
Het aantal stukken muur wist ik niet vooraf en wordt bepaald door het uiteindelijke "zicht" op de helling.

.

Daarna is begonnen met het afwerken van de waterkant.
Hier de het strandje en een eerste roestbruine laag op de damwanden.
Het strandje is (na de grondverf) in een paar laagjes voorzien van zandkleuren. Tussen de verflaagjes door heb ik de natte onderlaag dun bestrooid met natriumbicarbonaat (backing soda) Dat is fijner dan zout. Dit absorbeert de verf en krijgt dan dezelfde kleur, en, wanneer maar dun gestrooid klontert het niet, en geeft het wel een enigszins "zanderig" effect.
Ook de deksloof (de strip bovenop de damwand) is hier al voorzien van een eerste afwerklaag.

Hierna kan het water worden gemodelleerd, en kunnen deze elementen worden afgewerkt.

wordt vervolgd.

 

[Jan Blonk]

Voor het water wilde ik geen epoxy of vergelijkbare materialen gebruiken. Vooral omdat het een werf aan groot open water zou moeten voorstellen, en daarbij moet het wateroppervlak niet te glad te worden.
Op de site van Marklinofsweden (een aanrader voor ons treincollega's) vond ik een eenvoudige methode met toiletpapier en houtlijn....
Deze methode heb ik ook gebruikt omdat het eenvoudig is, weinig kost, en als het fout gaat ook weer makkelijk wel te verwijderen zal zijn.
Voor een ieder die deze methode niet kent..
Maak je ondergrond nat met verdunde houtlijm en leg daar laagjes van toiletpapier op. Zorg ervoor dat deze doordrenkt zijn bouw laagje voor laagje op tot er voldoende massa is. Met een platte kwast kun je het natte papje vormen in een golfpatroon en dan gewoon goed laten drogen.

Hier het resultaat..

Als het droog is kan de verf erop. Ook daarvoor geeft de site van Marklinofsweden alle instructies om de kleurnuances die diepte suggereren te realiseren .
De toppen van de golven daarna geaccentueerd met een tikje wit. Maar het is natuurlijk allemaal nog te dof....

Dus daarna volgen nog wat laagjes hoogglans blanke lak en dan wordt dit het resultaat.
Later heb ik sommige golftoppen nog een keer met witte lak wat extra aangezet, maar dat valt hier niet op door de tegenlicht opname.

Daarna moest alleen de water-rand bij de damwanden nog wat nabewerkt worden.
Jammergenoeg heb ik daarvan geen aparte detail foto's gemaakt.

wordt vervolgd.

 

[Jan Blonk]

Nadat het water klaar was ben ik verder gegaan met het muurtje op de damwand. Dit muurtje bestaat uit losse elemeneten tussen houten staanders. De muurtjes zijn gemaakt van multiplex en de staanders," penanten" in bouwtermen , zijn in model gefreesd uit houten blokjes.

De muurtjes zijn aan de binnenkant voorzien van een ruwe "betonlook" uiterlijk. Ook de penenten zijn op deze manier afgewerkt. Hier een detail van het eerste. proefmuurtje.
Voor veel oppervlakken heb ik als basis een spuitlak voor restauratie van granol/structuur muren gebruikt.
Dat spuit een wat dikkere en korrelige substantie uit.
Zoals ik het gebruikte op de muurtjes , de penanten en de deksloven (en later ook op de vloer van de helling).
1) dunne laag op het oppervlak spuiten
2) na opdrogen met schuurpapier het vlak een beetje glad schuren.
3) zorgt ervoor dat je niet alles wel weghaalt. Dan blijft er net genoeg oppervlakkige ruwheid over.
4) afwerken , oa. krassen/beschadigingen, en met verf afwerken incl. vervuiling, vlekken, scheuren enz. (en zelfs dan kun je nog wat lichtjes naschuren. Dan krijg je de kleine en witte plekjes in de muur).
5) tenslotte alles afwerken en sealen met matte blanke lak..

nadat ze allemaal gedaan waren zag de binnenkant er zo uit.
Bovenop het muurtje en de penanten moet nog een afdekking komen.

Omdat ik toen nog niet wist hoe lang de muur zou moeten worden zijn alle deze elementen zo veel mogelijk los gehouden. Verder heb ik toen nog wel een aantal details voor de aankleding erbij gemaakt. Om wille van het overzicht.
Pas vanaf dat moment kon ik gaan bepalen hoe lang de muur uiteindelijk zou gaan worden. Bijv te zien aan de positie van de lantaarnpaal op een van de volgende beelden.
Hier een aantal zulke details die voor de muur. O.a. een boxplallet met een ketting (die nog zwart/roestig moet worden), een aantal onderdelen die ik toch nog over had van een vorig project..

Voor de afwerking aan de buitenkant had ik toen nog geen oplossing. Daar wilde ik een grove steenstructuur maken, en heb diverse technieken uitgeprobeerd, maar ik kreeg het niet naar mijn zin.
Uiteindelijk vond ik een methode op een Engelse site voor poppenhuizen voor schaal 1: 24/1:32.
Materiaal daarvoor besteld en die methode heb ik ook gebruikt. Een methode met een siliconen mal en speciale voegmortel.
Die methode houdt in dat de ondergrond wordt voorgekleur met de kleur van de voegen..Daarna wordt de mal op het muurdeel gekleefd en ingevuld met de speciale mortel. Dan de mal weghalen en dan heb je dit resultaat.

Nb. Volgens de Engelse leverancier moet de mal aan de achterzijde worden ingespoten met kleefmateriaal uit een spuitbus. Alleen deze mocht deze niet worden meegeleverd omdat dat onder de gevaarlijke stoffen valt.
Dus dat was hier even zoeken naar een alternatief kleefmiddel dat niet vast plakt maar wel een poosje kleeft.....En wat bleek.....onze Pritstift werkte voortreffelijk....

Toen nog de afdekking erop , wat verweren en wat steentjes een beetje met licht contrasterende kleuren effect geven
Wat "groen" op de grond , en dan is dit, tot mijn volle tevredenheid, het eindresultaat van de structuur op de muur

wordt vervolgd.

 

[Prutsertje]

Het ziet er ongelooflijk echt uit en heel fijn dat je het zo gedetailleerd beschrijft want daar leer ik veel van.

 

[Jan Blonk]

Zo is de muur uiteindelijk geworden.
Op het hoge deel, achteraan op het vlakke deel van de muur is een overkapping in de maak. De dakspanten steken net boven de muur uit. Het dak wordt gemaakt met golfplaten.
En ook is boven aan het strandje te zien waar het rotspartijtje komt.

Het rotspartijtje heeft zijn plekje gekregen en is al een beetje afgewerkt. Later heb ik aan bij de overgang naar het strand nog was steentjes en gruis toegevoegd. De overgang naar de deksloof van de helling is weggewerkt door het "groen".

Het dakje van de bergruimte is er ook opgezet. De golfplaten heb ik gemaakt van printpapier.
Twee laagjes van ruime stukjes op elkaar, verzadigd met verdunde houtlijm en dan in een boterhamzakje tussen satestokjes (om en om , erop en eronder). Het boterhamzakje moet ervoor zorgen dat de het papier niet aan de stokje gaat kleven.
Na het vormen de drijfnatte deeltjes direct uit het plastic en laten drogen op de stokjes.
Na drogen zijn de stukje dan mooi op maat te knippen. Door mijn productiemethode werden de losse platen wat onregelmatig van vorm. Maar met een roestige beschildering kregen ze het uiterlijk dat ik wilde bereiken
Het gemetselde muurtje is gemaakt met stukje kurk op een dun multiplex plaatje.

Aan de werfkant is dit het aanzien van de opslag. Voor de foto met wat attributen en onder toezicht van de werfdirectie.....

wordt vervolgd.