Fokker F.XVIII Snip schaal 1:10

[Kjel Postema]

Vanavond de voor de kromming gecorrigeerde zijkanten van de romp getekend. Het stuk van spant twee tot het spant voor de deur (het smalle vlak met het kleine rechthoekige ruitje) heb ik ongemoeid gelaten. Voor een deel is dit deel ook recht en de kromming was zo gering dat het net geen halve millimeter verschil maakte. Daar ga ik geen last van krijgen. Ik was hier best blij mee aangezien dit best een complex gedeelte van de romp is. Van spant 1 naar spant 2 en vanaf de deur naar achteren toe heb ik de boel wel gecorrigeerd en alles bij elkaar scheelt het toch nog een krappe 8 mm.

groeten kjel

 

[max z]

Wat ik wel doe is, in het stadium van alleen maar een lijnen-netwerk, meet de lengte van de curve, en de horizontale afstand van de eindpunten, en vervolgens schaal ik het achterste stuk met het quotiënt van de twee, in één dimensie. De posities van de spanten zijn dan niet 100% correct, maar het scheelt heel weinig. En in de klassieke bouwwijze van eerst de zijkanten bouwen, opstellen met de juiste kromming, en dan de boven- en onderste dwarslatten er in lijmen zie je er niks meer van

 

[Henri Kaper]

Dat is ook een goede oplossing, Max. Dat scheelt ook een hoop tekenwerk.
Zelf zal ik het toch op de andere manier doen, omdat ik nou eenmaal neurotisch ben.

 

[Kjel Postema]

De romp laat ik nu even voor wat het is. Nu verder met de vleugel. Op de NVM-tekening staat een coordinaten tabel voor de vleugelprofielen. Aan de wortel Goettingen 386 verlopend naar Goettingen 388 aan de tip. Mijn manier van de tussenliggende ribben generen is eigenlijk een digitale versie van hoe het op NVM-tekening wordt uitgelegd en hoe het met de hand ook altijd al gedaan werd. Ik hou ook de originele instelhoeken aan, zoals Fokker het ook deed, dus geen tipverdraaiing. Zo heb ik het ook bij de uiteindelijke vleugel voor mijn F.VIIb gedaan en dat vliegt goed. Voor mijn gevoel beter dan de eerste vleugel waar ik twee graden tipverdraaiing had ingebouwd.

Nu heb ik de profielen niet opnieuw getekend, maar de profielen van mijn F.VIIb gekopieerd en geschaald naar de juiste koorde. Ik begin met de wortelrib. Daar plaats ik op de juiste plaats een hartlijn voor de liggers. Dat is de zwarte lijn. Daar wordt dan op de juiste positie, ten opzichte van de liggers, de tiprib in geplaatst. De tiprib is na het tekenen zo gedraaid dat de instelhoek overeen komt met de instelhoek van de wortelrib. Het lijntje van de neuslijst naar de achterlijst van de rib geeft de instelhoek aan. De wortelrib heb ik Rib 0 genoemd en de tiprib is in mijn geval Rib 13.

Bij het origineel zijn de ribben om de 40 cm geplaatst. Dat zou dus bij schaal 1:10 om de vier cm zijn. Dat is wel een beetje veel van het goede, dus laat ik om de rib een rib weg. Dit betekend dus om de 8 cm een rib. Dit is het zelfde als bij mijn F.VIIb.
Vervolgens worden er lijntjes getrokken van de wortelrib naar de tiprib. Deze profiellijntjes verbinden dezelfde percentage ten opzichte van de koorde van de wortel- en tiprib met elkaar.

Nu heb ik al die profiellijntjes in 25 stukken verdeelt (daar is gelukkig een knopje voor). Rib 13, dat is de laatste rib voordat je de ronding van de vleugeltip krijgt, zit namelijk op 4 cm afstand van rib 12. Ik kan namelijk de lijntjes niet in 12 en een half stukjes verdelen. Ook begint het rolroer precies tussen rib 5 en 6 dus daar heb ik ook een rib op halve afstand nodig. Voor elke rib heb ik een laag voor de profiellijntjes aangemaakt. Nu worden alle stukjes profiellijn in hun desbetreffende laag gezet. Als dit gedaan is kan het generen van de tussenliggende ribben beginnen. Rib 0 heb ik al dus die laag van de profiellijntjes kan uit. Deze verdwijnen dan en de punten van de nu iets kortere lijnen worden met een spline mooi met elkaar verbonden. Dit is nu Rib 1.

Vervolgens voor de laag voor profiellijntjes 1 uitgezet en kan Rib 2 getekend worden. En zo gaat het door tot alle tussenliggende ribben getekend zijn. Op de volgende foto ben ik er aan toe om Rib 3 te tekenen.

Als een rib getekend is dan kopieer ik die en worden ze onder elkaar in de juiste positie geplaatst. Ook zet ik dat elke rib in een eigen laag Rib 0 t/m Rib ... Dit goed onder elkaar zetten is ook belangrijk, want dan kan ik makkelijk met behulp van hulplijnen overal de juiste positie voor de uitsparingen van de gordingen tekenen.

Ik hoop dat ik het tekenproces een beetje duidelijk heb kunnen uitleggen.

groeten kjel

 

[Henri Kaper]

Nog een andere manier ...

Mijn Avia BH.1 heeft een vleugel met een knik, onregelmatige rib-afstanden en liggers die in dikte verlopen.

1. Ik heb eerst het bovenaanzicht van de vleugel getekend en een simpel vooraanzicht voor het vaststellen van de ribhoogtes.
2. Vervolgens heb ik in het bovenaanzicht de onderste/grootste lijn van de ribben geselecteerd, plus alle verticaal doorstekende lijnen en deze naar rechts gedupliceerd, waar je nu de ribben ziet staan.
3. De riblijnen werden basislijnen waar ik de ribhoogte-lijnen uit het vooraanzicht haaks op plaatste.
4. Vervolgens een profiel-polyline op iedere basislijn geplakt en deze naar de juiste lengte en hoogte vervormd.

Op dit punt aangekomen moest ik eerst de profielen naar de juiste invalshoek/washout draaien.
Vanwege de onregelmatige rib-afstanden kon ik niet simpel het invalshoekverschil in graden delen door het aantal ribben ... de invalshoek was afhankelijk van de afstand tot de root.
Daar kan je een moeilijke berekening voor maken ... je kan het ook simpel tekenen.

1. Rechts van het vooraanzicht een verticale lijn getrokken en horizontale lijntjes ter hoogte van de ribben in het vooraanzicht geplaatst.
2. Het root-lijntje 2,5 mm gemaakt als weergave van 2,5° invalshoek, het tiplijntje 0,5 mm als 0,5° en die twee punten ook met een lijn verbonden.
3. De verticale en bijna-verticale als knip-lijn ingesteld en alle riblijntjes afgeknipt.
4. En elk profiel zoveel graden geroteerd als het lijntje ernaast in mm lang was.

Tenslotte verticale lijntjes geplakt op ieder punt waar een doorstekende lijn een basislijn kruist en daarmee alle liggerdoorsnedes enz. mee geconstrueerd.
En uiteindelijk werden dat dus de ribben die je rechts in de afbeelding ziet.

(De Avia wordt nog aan getekend. Ik heb voorlopig geen hobbykamer vanwege een verhuizing+verbouwing.)

 

[Kjel Postema]

Als ik het goed begrepen heb is de manier die jij beschrijft alleen mogelijk als het profiel over de gehele vleugel gelijk blijft. Deze manier moet ik bij de vleugeltip gaan toepassen denk ik, daar blijft het profiel het zelfde (Goettingen 388). Dit vind ik het lastigste deel van de vleugel en blijft een beetje gokken voor mij of het in werkelijkheid goed uitpakt. De onderkant van de vleugel loopt recht in het verlengde door. De bovenkant buigt naar beneden af. Het rolroer is aan de bovenkant geschanierd en moet ook recht in het verlengde door lopen. En de ribben worden door de ronding van de tip snel een heel stuk korter. Hier zou dan het tekenen in 3d goed van pas komen, dan zie je gelijk of het een beetje klopt wat je getekend hebt. Toch knap, dat ze dat vroeger zonder computer konden.

 

[Henri Kaper]

Als je voor de hele vleugel hetzelfde profiel gebruikt, ja.
Als je een verloop hebt tussen twee verschillende profielen, dan werkt het niet, nee.
Maar jouw manier lijkt me weer lastig als de ribben niet op gelijke afstand staan.
Het zijn twee verschillende wegen naar hetzelfde Rome en afhankelijk van omstandigheden kies je de ene of de andere weg.

 

[Kjel Postema]

De afgelopen twee avonden bezig geweest met de ribben in de vleugeltip. Dit vind ik het lastigste onderdeel van de vleugel. Rib 13 is de laatste rib voordat de ronding van de vleugeltip begint. Tot rib 13 is de vleugel vlak aan de bovenkant en vanaf rib 13 buigt de bovenkant van de vleugel naar beneden. De V-stelling zit in aan de onderkant van de vleugel en deze lijn loop kaarsrecht van rib nul tot het puntje van de vleugeltip. Verder loopt de achterligger ook recht door zonder kromming en dat geldt ook voor het rolroer. Voor de rolroeren is dit erg belangrijk aangezien de scharnierlijn aan de bovenkant van de rolroeren zit. Daar kan dus geen kromming in zitten, want dat scharniert dan niet zo lekker.
Om mijn referentiepunten te kunnen bepalen heb ik eerst maar de basisvorm van de vleugel getekend.

Vervolgens heb ik de profiellijntes twee stapjes voorbij rib 13 laten doorlopen om zo een basisvorm voor de ribben 14 en 15 te krijgen.

Toen was het tijd om de tipribben te tekening. Hiervoor heb ik de manier gebruikt zoals Henri hierboven beschreven heeft. Met de basisvorm van de vleugel als referentie heb ik een vooraanzicht vanaf rib 11 getekend. Daarvoor heb ik bij de ribben 11, 12 en 13 het dikste punt gemeten. Van rib 11 tot en met rib 13 is de bovenkant nog vlak. Daarna de onderkanten met elkaar verbonden en deze lijn in zijn verlengde doorgetrokken tot het eind. Dan wordt het een beetje gissen en vrije interpretatie. Bij mijn F.VIIb is de rand van de tip ongeveer 8mm dik. Dit ziet er goed in verhouding tot de vleugel uit. Dus dat houd ik hier ook aan. Daarna een mooie overgang van rib 13 naar de tiprand getekend. Dit is ook weer vrije interpretatie. Dit vooraanzicht geeft mij nu de diktes van de ribben 14, 15 en 16 op hun dikste punt.
Ik heb ook zo een aanzicht gemaakt van de achterligger. Van rib 11 tot en met 13 is deze dikte bekend. Daarna de lijnen in hun verlengde doorgetrokken. Zo kan ik de dikte meten voor ribben 14, 15 en 16. En op dezelfde manier heb ik aanzicht ter plaatse van het rolroer gemaakt. Het rolroer loopt tot rib 15.

Toen heb ik ribben 14 en 15 verticaal geschaald zodat ze de diktes hebben die ik in het vooraanzicht gemeten heb. In het plaatje van de ribben is het eerste zwarte lijntje de voorligger, het tweede zwarte lijntje de achterligger, het eerste paarse lijntje de positie waar het rolroer begint en het tweede paarse lijntje de rand van de vleugeltip. Na het verticaal schalen heb ik het achterste deel van de profielen horizontaal geschaald totdat de diktes van de achterlijst en rolroer overeen kwamen met de diktes in de aanzichten. Dit was een proces van trial and error totdat ik de juiste schaalfactor had. Daarna heb ik de voorste gedeelte van ribben 14 en 15 horizontaal geschaald zodat ze de juiste lengte hadden tot de tiprand. Deze factor kun je wel makkelijk uitrekenen. Het kleine ribbetje 16 is een gok. Wel op basis van de rechte onderkant, een rand dikte van 8mm en een in het vooraanzicht gemeten maximale dikte van ongeveer 10 mm. We gaan wel zien of het een beetje past.

Voor de duidelijkheid heb ik nog even een lijn getrokken die aangeeft hoe ongeveer de rand van de tip langs de ribben loopt.

groeten kjel

 

[Kjel Postema]

Nu ik de vorm van alle ribben heb kan ik alle dingen in de ribben gaan intekenen, zoals de uitsparingen voor de liggers, gordingen en vleugelbuizen en zo. Als eerste met de "offset tool" een lijntje 0,4mm naar binnen toe gezet. Dit is de compensatie voor de vleugelindekking. Bij rib 0 alle posities van de gordingen bepaald in ingetekend. En ik heb mijn knopje voor het zetten van lijntjes loodrecht op andere lijntjes weer gevonden, dat is wel heel prettig. Doordat de ribben recht onder elkaar staan kan ik met behulp van een heleboel hulplijntjes makkelijk alle uitsparingen in de overige ribben tekenen.
Voor de positie van de uitsparing voor de vleugelbuizen is wat extra aandacht nodig. Die moet recht door de vleugel lopen. Ik heb daar een vast referentiepunt voor nodig. Aangezien de bovenkant van de vleugel vlak is heb ik de bovenkant van de ribben als referentiepunt genomen. Ik heb een horizontale lijn aan het hoogste punt van alle desbetreffende ribben gesnapt. Daarna door deze horizontale lijnen een verticale lijn getrokken. Het snijpunt tussen deze lijnen is nu mijn referentiepunt voor het plaatsen van de uitsparing voor de vleugelbuizen. Dit referentie punt gebruik ik later ook om de liggers te kunnen tekenen, maar zo ver ben ik nog niet.

Verder heb ik de constructie tot nu toe in het bovenaanzicht van de vleugel getekend.

groeten kjel

 

[Kjel Postema]

Tijd om de liggers te tekenen. De benodigde informatie voor mijn liggers haal ik uit de zijaanzichten van de ribben. Als vast referentiepunt wordt weer de bovenkant van de ribben gebruikt. Daar komt weer een hulplijntje op. Op deze horizontale hulplijn wordt weer een lange verticale hulplijn gezet. Vervolgens worden op elke voor de liggers belangrijke positie loodlijntjes gezet die de verticale lijn snijden. Alle overbodige stukjes lijn worden weggehaald en de overgebleven stukjes verticale lijn worden op de snijpunten met de horizontale lijnen in stukjes geknipt. Deze stukjes lijn heb ik nog voor het tekenen van de liggers.

Daarna wordt er bij het bovenaanzicht van de vleugel een horizontale lijn gezet die op de positie van de ribben in stukjes wordt geknipt. Vervolgens worden alle stukjes verticale lijn die we net bij de ribben getekend hebben op hun desbetreffende plaats op deze horizontale lijn geplakt.

Dan is het eigenlijk een kwestie van "connecting the dots" om de juiste vorm van de ligger te krijgen.

En Voilà, men hebben een stukje vleugelligger . Nu de rest nog. De omhoog stekende tapjes zijn de voetjes die nodig zijn voor het bouwproces en die zullen later verwijderd worden.

groeten kjel

 

[Bart83]

Mooi project weer

Bart

 

[Kjel Postema]

Dank je Bart!

Weer een stukje verder. Inmiddels, op de beschreven manier, de rest van de voor en achterligger en de twee hulp tip liggertjes getekend. In eerste instantie nog maar de helft. Als alles in de vleugel getekend is wordt alles gespiegeld om ook de linker kant te krijgen. Dat is dan weer het voordeel van met de computer tekenen. Voor symmetrische dingen hoef je maar de helft te tekenen .

Voor de neuslijst van het rolroer en de corresponderende achterlijst van de vleugel weer een hoop hulplijntjes getekend. Dit is iets meer werk dan voor de voor en achterligger, omdat deze lijsten onder een hoek staan.

Bij het tekenen van deze lijsten bij mijn F.VIIb had ik de fout gemaakt om de horizontale afstand tussen de ribben te nemen, net zoals bij de voor en achterligger. Met als gevolg dat ze te kort waren en de uitsparingen voor de ribben niet helemaal op de juiste plek zaten. Al doende leert men, dus deze keer wel de schuine lijntjes tussen de ribben langs de scharnierlijn van het rolroer gemeten en die langs een horizontale lijn uitgezet als referentie. Nu moeten deze lijsten wel lang genoeg zijn en de uitsparingen op de juiste plaats zitten.

groeten kjel

 

[ramses]

.
Heel gaaf om ook dit tekenproces vóór de bouw te volgen, genieten!

Groeten, Ramses
.

 

[Kjel Postema]

Weer een klein stukje verder. Alle ribben zijn opgeschoond van alle onnodige lijntjes.

Verder zijn de bevestiging voor de vleugeluiteinde, de servo plaat en de verstevigingsstukken voor de ribben ter plaatse van de vleugeldelling getekend. De servo voor de rolroeren komt bij de vleugeldeling te zitten, zodat ik er makkelijk bij kan en er geen luikjes in de vleugel nodig zijn.

Even een foto geleend uit mijn F.VIIb draadje zodat het idee voor de rolroer servo duidelijk wordt. Aangezien ik alles in 2D teken kan ik helaas geen mooie 3D render plaatjes laten zien.

Voor nu even genoeg vleugel, verder met de romp.

groeten kjel

 

[Kjel Postema]

Het volgende punt van aandacht is de romprug. De F.XVIII was de eerste Fokker van de drie motors met een afgeronde romprug. Op de NVM tekening en de tekening van Yke Rusticus staan de spantjes voor de romprug getekend, van vleugel tot de staart allemaal mooi rond. Maar als ik de volgende twee foto's bekijk van de Snip en Quartel (op de foto inmiddels in Tsjechische dienst) kom ik toch tot een andere conclusie. De romprug begint bij de vleugel mooi rond, maar richting de staart komt er volgens mij toch een afvlakking aan de bovenkant. Komen jullie tot dezelfde conclusie, of is dit een optische illusie op de foto's? Op de eerste foto is het wat minder te zien.
Een andere conclusie die ik uit deze foto's trek is dat, in tegenstelling tot alle voorgaande KLM Fokkers, het stabilo en hoogteroer niet blauw, maar zilver geschilderd zijn. Dezelfde kleur als de vleugel en romprug.

groeten kjel

 

[ramses]

• De romprug begint bij de vleugel mooi rond, maar richting de staart komt er volgens mij toch een afvlakking aan de bovenkant.

• Een andere conclusie die ik uit deze foto's trek is dat, in tegenstelling tot alle voorgaande KLM Fokkers, het stabilo en hoogteroer niet blauw, maar zilver geschilderd zijn.

Volgens mij heb je op beide punten volkomen gelijk
De stringers voor voor het kielvlak lijken een stukje romprug vlak te maken inderdaad:

Snede uit deze foto van de Fokker F.XVIII Rijstvogel:

Groeten, Ramses
.

 

[curley]

 

[Henri Kaper]

Romprug afgevlakt? ... zo te zien wel, ja.
Stabilo+hoogteroer aluminumverf? ... ja.

Ik vind het ook interessant om te zien dat de vroegere huisstijl van de KLM niet blauw, maar rood was. Ik had dat altijd al gedacht en het is nu eindelijk bewezen!

 

[Kjel Postema]

Na de contouren van de romprug getekend te hebben eerst maar eens het kielvlak en richtingsroer getekend. Even controleren of dat een beetje op elkaar aansluit. Tevens gelijk het stabilo en hoogteroer getekend. Alles gegevens hiervoor staat zeer uitgebreid op de NVM-tekening.

De schuine onderzijden van het kielvlak en stabilo heb ik iets moeten aanpassen zodat het mooi aansloot op de door mij getekende romp. Daarna veder met de spantjes van de romprug. Volgens de NVM-tekening is de radius van elk van deze spantjes 90cm. In mijn geval dus 90mm. Dit kwam redelijk overeen, maar hier en daar moest ik de radius met een paar mm aanpassen om alle punten goed op elkaar aan te laten sluiten. En toen moest de afvlakking die op de foto's zichtbaar is er nog in. Een beetje gissen is het wel, maar ik denk dat het aardig gelukt is. En hoe moeten de gordingen lopen? Wil de afvlakking een beetje mooi verlopen dan moeten de gordingen wel parallel aan elkaar lopen en parallel aan het midden van de romprug. Dit is ook wat ik denk te kunnen zien in de foto van Rijstvogel hierboven. De gordingen zullen van 2,5 mm kooltstof staaf gemaakt worden. Alle spantjes, behalve de laatste twee, zullen van balsa gemaakt worden. De laatste twee kleine spantjes van liteply, daar komen ook twee 5mm vuren latjes in waar het kielvlak aan bevestigd zal worden.

Op de NVM-tekening worden ook de wortel- en tipprofielen van het kielvlak/richtingsroer en stabilo/hoogteroer weergeven. Deze heb ik gescand in geïmporteerd in mijn CAD-programma en vervolgens zo goed mogelijk overgetrokken. Ik ben begonnen met het kielvlak.

Vervolgens worden daar op dezelfde manier als bij de vleugel de tussenliggende ribben gegenereerd.

Als referentiepunt voor de bouwvoetjes heb ik de middenlijn van de ribben gebruikt.

En de ribben voor het kielvlak zijn klaar.

groeten kjel

 

[Kjel Postema]

Alle ribben afgemaakt voor het richtingsroer. Deze zijn vrij simpel en over het algemeen recht toe, recht aan.

Op dezelfde manier als voor kielvlak en richtingsroer en alle ribben voor het stabilo en hoogteroer getekend.

Verder heb ik de aansturen voor het verstellen van het stabilo gemaakt. Als basis heb ik daarvoor de constructie overgenomen die ik voor mijn F.VIIb had gemaakt en deze op de maten van de F.XVIII aangepast. Om deze constructie goed te kunne bevestigen heb ik hem wel 180 graden moeten draaien ten opzichte van hoe het in de F.VIIb zat. Als laatste heb ik ook de hoogte- en richtingsroer hevels getekend. Alle maten hiervoor staan op de NVM-tekening.

groeten kjel