bouw Baleinera Olandese (17e eeuwse walvisvaarder)

Mooie klassieke plaatjes! Je kan je afvragen hoe waarheidsgetrouw het schilderij is. Ik denk behoorlijk, maar wat wij in de blink of an eye met de fotocamera vastleggen, moest vroeger na die blink uit het hoofdje nageschilderd worden...

 

Ik heb daar ook mijn twijfels over.
Paar foto's uit het New Bedfort Whaling Museum

 

De sloepen zullen in de loop van de tijd ook wel doorontwikkeld zijn en misschien bouwden verschillende nationaliteiten hun eigen varianten. Het zal een beetje koffiedik kijken zijn. Ik ga denk ik voor de vorm van de sloepen die tegen de romp hangen zoals op de foto's van Andy.

 

Ik heb nog gezocht in mijn boeken over de 17de eeuwse walvisvaart en daar staat veel in over huisvesting, kleding, voeding en gezondheid van de bemanning, het vangen en verwerken van de walvissen, het onderhouden van de sloepen etc. maar helaas geen tekening van de sloepen.

Andy

 

Ik denk dat je vooral naar de schilderijen moet kijken en hier vind ik ook vooral voorbeelden zoals het schilderij hierboven. Een paar keer zie je de sloepen meer van boven en lijkt er een meer of minder stompe boeg op te zitten, in zijaanzicht lijkt het spitser.

 

Dit is een tekening van de enige sloep die geborgen is bij de Vasa



volgens de informatie die ik van de Vasa heb, hing de sloep gewoon aan een touw achter de boot en werd deze niet op dek geplaatst. dit is info van het museum, kan echter niet beoordelen hoe dat bij de andere schepen was, maar je ziet veel oude modellen inderdaad met een sloep op het dek. echter op het dek was vaak niet veel ruimte, dus kan me zeker bij dit type voorstellen dat ze tijdens de jacht aan een lijn achter het schip voeren en men alle ruimte op het dek beschikbaar had.

 

Wat Jan hier stelt is inderdaad mogelijk; tijdens de jacht werden logischerwijze alle sloepen ingezet.
Dat had ook een reden; een walvis is niet solitair, dus er waren er vaak meerderen die in kuddes rond zwierven. Alle boten werden ingezet om zoveel mogelijk walvissen te harpoerneren.
Bij oorlogsschepen werden de sloepen op het moment dat het schip overging naar een gevechtsactie ook over boord gezet en achter het schip aangesleept.
Dat is ook de reden waarom je op veel schilderijen van zeeslagen steeds veel sloepen in het water ziet.
Wat de vorm betreft; ik blijf, eigenwijs als ik ben, bij de spitsere vorm zoals de Boston Whaler, puur vanwege de snelheid om hem/haar bij te houden.
Laadvermogen was bij deze sloepen niet van belang.

 

Ik volg… het "spitser" gevoel van Germt… maar vind het ondertussen geweldig dat men hier discussieert over een detail van een "Walvisvaarder"… da's de pracht van een forum als deze.
Aub… meer reacties…
(moet bekennen: ondertussen wil ik het mijne er wel van kennen )

 

Ik ben nog volop aan het inlezen dus hopelijk kom ik nog wat tegen. De sloep van dit model lijkt ook de spitse vorm te hebben.

 

In de eerste helft van de 19e eeuw evolueerde de chaloep naar Amerikaans voorbeeld tot een scherpe snelle walvissloep.
Deze boten waren meestal van licht cederhout en werden zowel gladboordig als overnaads gebouwd

boot

http://www.ijsbarbaar.nl/frames-walvissen.html

 

Op deze tekening lijken de boten weeral breed, terwijl het hangend model (#269) toch redelijk slank oogt.
Ziet ernaar uit dat we de vrijheid hebben van kiezen, naargelang onze eigen smaak. Historisch weet ik het niet meer…

 

Ik denk ook dat je hier gewoon je eigen gevoel moet volgen. Ik kan me maar zo voorstellen dat in de 17e eeuw geen twee sloepen hetzelfde waren. Men had geen CNC gestuurde machines en nauwkeurige tekenprogramma's met daaraan gekoppeld snijtafels etc.
Alles ging met de hand en met wat er was. En de ene keer zaag je rechts van het streepje, de andere keer weer links.

Ik voor mijn gevoel zeg dat een ronde sloep meer waarheidsgetrouw is. De schepen zelf waren ook ronder dan in latere eeuwen.

 

Ik zit nu zelf aan een combinatie te denken. Van wat ik heb gelezen waren er 6 sloepen per gemiddeld schip. En werd er met 4 sloepen per schip op de walvissen gejaagd. Ik kan me wel voorstellen dat er dan twee sloepen waren voor overslag e.d. waar het laadvermogen een grotere rol speelt. Op Spitsbergen b.v. was er weinig materiaal beschikbaar. Alleen wat natuursteen en later walvis wervels. Er is behoorlijk wat hout, bakstenen en zelfs zand uit de Oosterschelde aangevoerd voor de bouw van de ovens en woningen. Ik het begin konden de walvissen nog vlakbij gevangen worden en langszij naar de wal worden gesleept om daar geslacht te worden, later gebeurde het slachten langszij en zullen de speklappen denk ik in de sloepen aan wal worden gebracht. Eerst dacht ik dat dit met de tonnen traan ook moest gebeuren, totdat ik een plaatje tegenkwam waar ze aan elkaar geknoopt in zee lagen en zo aan boord werden getrokken.

 

Ik denk dat je hier de kern raakt Erik.
Sloepen op andere, bijvoorbeeld oorlogsschepen, hadden ook niet allemaal dezelfde vorm en afmetingen.
Bij walvisvaarders zal dat ook wel zo kunnen zijn geweest.
Spitsere en dus snellere voor de jacht zelf, en lompere met veel laadvermogen en stabiliteit voor transport.
De laatste pentekening lijkt dat te sugereren.
Het klinkt mij vrij logisch in de oren

 

of er een spesiaal gevormde sloep voor de walvisvangst gemaakt is weet ik niet .

de NL sloepen werden alemaal het zelvde gebouwt enkel de lengte en brete verschilde naar gelang voor welk schip het moest dienen.

@hans / er werden zelfs sloepen meegenomen naar indié in de vorm van een bouwpaket die ze ginder enkel maar inelkaar moesten steken . er gingen tot 50 van deze bouwpaketten mee per boot die naar daar ging, ze werden dus aan de lopende band gefabriseert.

zal eens kijken of ik iets kan vinden spesifiek voor de walvisjacht maar denk niet dat ik iets ga vinden

 

Ik heb veel fotobestanden van walvisvaart, teveel om allemaal te uploaden, maar de zijaanzichten zijn relatief spits en (schuine) bovenaanzichten van de sloepen relatief breed, zoals het voorbeeld van Gino en Germt hierboven. 't Is net alsof de rompvorm redelijk snel versmalt vanaf de bovenste huidgang naar onderen toe.

Ik heb ook schilderijen van rond 1630 tot na 1780 vergeleken en bij de Hollandse walvisvaarderssloepen lijkt er weinig evolutie in de rompvorm te zitten: over meer dan een eeuw lijken ze vrijwel identiek.

 

Kan je op die schuine bovenaanzichten de vorm bij de achtersteven zien? Ik vraag me af of die puntvormig is of rond.

 

Ik heb het sterke vemoeden, zoals vele plaatjes al laten zien dat deze achterkant spits is.
Omdat walvisvaarders vaak in hetzelfde gebied opereerden, kon men bepaalde zaken van elkaar afkijken.
Ik zou het gegeven uit het Boston Whaler Museum als betrouwbare referentie gebruiken.
Nog een plaatje van de achterkant

 

Voor- en achtersteven zijn soms lastig te onderscheiden. Meestal zie je wel aan het geverfde driehoekje vooraan of aan de actie van de bemanning welke kant vóór is. Ik ben zowel achterstevens in ronde, als in spitse vorm tegengekomen. Vaak ook met een klein vlak spiegeltje.

Hier betreft het denkt ik een voorsteven:


De volgende schilderijen pleiten eerder ook voor ronde achterstevens:




Soms zie je verschillende varianten in één schilderij.
Het volgende schilderij heb ik in t groot m'n hele jeugd tegen aangekeken tijdens 't kerstdiner. Ik heb helaas geen hoge resolutie foto's maar in dit detail zie je links midden in beeld een sloep met klein spiegeltje en de twee daarachter met spitse achterkant. Rechts onder zie je ook mooi hoe breed het voorsteven uitloopt. 't Schilderij is van rond 1787. Ik betwijfel of de schilder ooit een walvis in 't echt heeft gezien, want het voorbeeld links net uit beeld heeft een nek . De ijsbeer is meer een bruine beer in witte jas.



Over de opmerking van Germt en het afkijken van voorbeelden uit verschillende landen vond ik het volgende:
De Hollanders gebruiken de bekende sloepen, hier met redelijk ronde achterkant.
De Denen links in beeld hebben meer een soort Kayak (zowel eenpersoons als grotere versie) afgekeken van de inheemse bewoners van de ijszeeën (het zou me niet verbazen als ze ook Groenlanders en IJslanders inhuurden bij de walvisvaart):

 

Wat in ieder geval op alle afbeeldingen gelijk is dat het geen sloepen met een vast roer zijn. Overal zie je iemand staan met iets wat meer op een roeispaan lijkt. Bedankt voor de plaatjes. Zat toch weer wat nieuws tussen