Schip van Barentz
- Topicstarter Constant Willems
- Startdatum
Het is natuurlijk wel zo dat de Duyfken een schip is wat voor een bepaald doel werd gebouwd voor de VOC. Het moest een snel schip zijn geschikt voor verkenningen en verbindingen, en het moest ook nog eens als licht oorlogsschip zijn bewapend.
Het schip van Barentz was dat niet. Het was een schip dat voor de reis naar Nova Zembla had gefunctioneerd als handelsschip. Er moest veel handelswaar ik gestouwd kunnen worden. Daardoor is de romp ook anders dan die van de Duyfken. Hierdoor kunnen er verschillen optreden in de zeeg van het schip.
Constant
Het schip van Barentz was dat niet. Het was een schip dat voor de reis naar Nova Zembla had gefunctioneerd als handelsschip. Er moest veel handelswaar ik gestouwd kunnen worden. Daardoor is de romp ook anders dan die van de Duyfken. Hierdoor kunnen er verschillen optreden in de zeeg van het schip.
Constant
Toch zijn er heel veel aanwijzingen. Diegenen die het boek van Ab Hoving over de reconstructie hebben gelezen zullen het er mee eens zijn dat er heel diep is gegraven om gegevens boven water te krijgen, en zijn er diverse proeven genomen om dingen te bewijzen. Ook scheepswrakken uit die tijd hebben waardevolle details geleverd die bij hebben gedragen aan een verantwoorde reconstructie. We zullen het nooit helemaal zeker weten, maar Hoving en de Weerdt zijn er wel heel dicht in de buurt gekomen.
Constant
Constant
5
De kajuit aan de kant van het dek is reeds van twee deuren voorzien. Deuren en planken (fineer dik ca 0,8 mm.) zijn gelijmd op een stukje multiplex van één mm. dik. De wand van de kajuit is tevens een spantmal voor de verdere opbouw aan de achterkant van het schip.
Ter plaatse van de toekomstige geschutspoorten maakte ik in triplex de openingen daarvoor. De voorste geschutspoort, de jaagpoort, is hier nog niet gemaakt. Die zit in de ronding van de boeg en die maak ik in dichte toestand als de romp klaar is. Ook is hier het bovenste berghout aangebracht.
Om de onderliggende constructie van de opbouw te beschermen tijdens het beplanken van de romp maakte ik van karton ruwweg de beide zijkanten boven het bovenste berghout. De romp is hier al voor een deel van gangen voorzien. Het gedeelte tussen de bovenste twee berghouten, waarin de geschutspoorten, maakte ik van paranapine, een houtsoort die in de 70er jaren veel werd toegepast als decoratieve schrootjeswanden in huiskamers. Het hout is fijndradig, niet te hard en makkelijk te buigen en te bewerken. Onder het onderste berghout gebruikte ik het iets donkere perenhout. De gangen zijn maximaal 3,5/4 mm. breed. Wat neerkomt op ongeveer 33 cm in werkelijkheid. De gangen tussen de berghouten zijn wat smaller. Ook het gewulf boven het onderste deel van de spiegel is aangebracht.
Constant
Ook het gewulf boven het onderste deel van de spiegel is nu beplankt.
De kajuit aan de kant van het dek is reeds van twee deuren voorzien. Deuren en planken (fineer dik ca 0,8 mm.) zijn gelijmd op een stukje multiplex van één mm. dik. De wand van de kajuit is tevens een spantmal voor de verdere opbouw aan de achterkant van het schip.
Ter plaatse van de toekomstige geschutspoorten maakte ik in triplex de openingen daarvoor. De voorste geschutspoort, de jaagpoort, is hier nog niet gemaakt. Die zit in de ronding van de boeg en die maak ik in dichte toestand als de romp klaar is. Ook is hier het bovenste berghout aangebracht.
Om de onderliggende constructie van de opbouw te beschermen tijdens het beplanken van de romp maakte ik van karton ruwweg de beide zijkanten boven het bovenste berghout. De romp is hier al voor een deel van gangen voorzien. Het gedeelte tussen de bovenste twee berghouten, waarin de geschutspoorten, maakte ik van paranapine, een houtsoort die in de 70er jaren veel werd toegepast als decoratieve schrootjeswanden in huiskamers. Het hout is fijndradig, niet te hard en makkelijk te buigen en te bewerken. Onder het onderste berghout gebruikte ik het iets donkere perenhout. De gangen zijn maximaal 3,5/4 mm. breed. Wat neerkomt op ongeveer 33 cm in werkelijkheid. De gangen tussen de berghouten zijn wat smaller. Ook het gewulf boven het onderste deel van de spiegel is aangebracht.
Constant
Ook het gewulf boven het onderste deel van de spiegel is nu beplankt.
6
Zoals ik al schreef heb ik de verbindingen van de huidgangen voorzien van liplassen. Het lijkt een hele klus om dat te doen, maar zelfs op HO is het goed uitvoerbaar. Belangrijk is dat de hele verbinding voor twee huidgangen buiten het schip in elkaar gepast wordt. Als dat precies klopt, ze zijn allemaal anders, dan wordt één van de huidgangen bevestigd en wordt de andere aan de andere kant voorzien van een liplas met een derde huidgang. Die tweede huidgang wordt vervolgens bevestigd en zo wordt de hele scheepslengte afgewerkt.
Het laagste deel van de spiegel, tot het gewulf, werd gemaakt voordat de onderste huidgangen werden bevestigd. De huidgangen komen er tegen aan, de planken van de spiegel gaan dus niet over de kopse kanten van de huidgangen (de Engelse methode). In dit gedeelte komen dan de spiegelpoorten voor het geschut.
Constant
Zoals ik al schreef heb ik de verbindingen van de huidgangen voorzien van liplassen. Het lijkt een hele klus om dat te doen, maar zelfs op HO is het goed uitvoerbaar. Belangrijk is dat de hele verbinding voor twee huidgangen buiten het schip in elkaar gepast wordt. Als dat precies klopt, ze zijn allemaal anders, dan wordt één van de huidgangen bevestigd en wordt de andere aan de andere kant voorzien van een liplas met een derde huidgang. Die tweede huidgang wordt vervolgens bevestigd en zo wordt de hele scheepslengte afgewerkt.
Het laagste deel van de spiegel, tot het gewulf, werd gemaakt voordat de onderste huidgangen werden bevestigd. De huidgangen komen er tegen aan, de planken van de spiegel gaan dus niet over de kopse kanten van de huidgangen (de Engelse methode). In dit gedeelte komen dan de spiegelpoorten voor het geschut.
Constant
Je gaat hier weer mooi in je vertrouwde stijl verder.
Volgend weekend de replica bewonderen tijdens de geplande te waterlating op zaterdag en op vrijdagmiddag toch nog even op het droge goed kijken naar de romp.
Hollandse scheepsbouw heeft mijn voorkeur.
Volgend weekend de replica bewonderen tijdens de geplande te waterlating op zaterdag en op vrijdagmiddag toch nog even op het droge goed kijken naar de romp.
Hollandse scheepsbouw heeft mijn voorkeur.
TIMBERWOLF
Forum veteraan
zeer mooie boot
7
Toen ik een eind gevorderd was met de huidgangen vond ik de zeer donkere huidgangen tussen de beide onderste berghouten uit de toom vallen. Ik haalde ze weg en verving ze door huidgangen van perenhout.
De onderzijde werd ten slotte gedicht, de laatste huidgang ging er op. Duidelijk is hier te zien hoe de liplassen tussen de gangen zijn geplaatst.
Een van de vragen gaat over de grote hoeveelheid geschutspoorten, zestien stuks. Als je rekent dat er 17 man op het schip zat dan is het moeilijk voor te stellen dat zich achter iedere poort een kanon bevond. Er werd in die dagen niet slag geleverd door een volle laag te geven vanaf de breezij. Eerder moeten we dat zien als schermutselingen met een paar zeer lichte stukken geschut, hooguit 3 ponders, en verder musketten en roeren. Het grote aantal dat op heel veel prenten voorkomt uit die tijd (niet alleen in het verslag van de reis van Barentz) met uit iedere poort de monding van een kanon moet toch eerder gezien worden als interessant afbeelden van een schip. De prenten in het verslag laten zien dat de poorten altijd open stonden tot en met het moment dat het schip muurvast zat in het ijs. Ook dat lijkt overdreven. Eerder zullen de bemanningsleden alles in het werk gesteld hebben om de bittere vrieskou buiten te laten zodat alles wat gesloten kon worden dicht werd gemaakt.
Het valt niet te achterhalen hoeveel stukken het schip van Barentz had. Misschien ten hoogste een stuk of vier. Het waren kleine kanonnen op wellicht driewielige rolpaarden. Ook steenstukken werden in die tijd gebruikt, kleine vuurmonden, achterladers, die met een gaffel in een gat van de boordwand stonden.
Constant
Toen ik een eind gevorderd was met de huidgangen vond ik de zeer donkere huidgangen tussen de beide onderste berghouten uit de toom vallen. Ik haalde ze weg en verving ze door huidgangen van perenhout.
De onderzijde werd ten slotte gedicht, de laatste huidgang ging er op. Duidelijk is hier te zien hoe de liplassen tussen de gangen zijn geplaatst.
Een van de vragen gaat over de grote hoeveelheid geschutspoorten, zestien stuks. Als je rekent dat er 17 man op het schip zat dan is het moeilijk voor te stellen dat zich achter iedere poort een kanon bevond. Er werd in die dagen niet slag geleverd door een volle laag te geven vanaf de breezij. Eerder moeten we dat zien als schermutselingen met een paar zeer lichte stukken geschut, hooguit 3 ponders, en verder musketten en roeren. Het grote aantal dat op heel veel prenten voorkomt uit die tijd (niet alleen in het verslag van de reis van Barentz) met uit iedere poort de monding van een kanon moet toch eerder gezien worden als interessant afbeelden van een schip. De prenten in het verslag laten zien dat de poorten altijd open stonden tot en met het moment dat het schip muurvast zat in het ijs. Ook dat lijkt overdreven. Eerder zullen de bemanningsleden alles in het werk gesteld hebben om de bittere vrieskou buiten te laten zodat alles wat gesloten kon worden dicht werd gemaakt.
Het valt niet te achterhalen hoeveel stukken het schip van Barentz had. Misschien ten hoogste een stuk of vier. Het waren kleine kanonnen op wellicht driewielige rolpaarden. Ook steenstukken werden in die tijd gebruikt, kleine vuurmonden, achterladers, die met een gaffel in een gat van de boordwand stonden.
Constant
8
De huidgangen die ik toepas zijn van perenhout en paranapine. Als ik een gang van 3,5 mm breed wil hebben dan neem ik een plankje van die dikte en teken daar om de 1,5/2 mm evenwijdige lijnen op. Die zaag ik dan met de handfiguurzaag uit en dan heb ik “ongeschaafde “ planken van een formaat van 1,5 x 3,5 mm. Na het vijlen en schuren houd ik dan ongeveer iets meer dan een millimeter over. Ik heb wel een figuurzaagmachine maar dat gaat veel te snel en onnauwkeurig.
Op de foto een aantal planken, klaar om bevestigd te worden. In het echt zijn die planken vaak niet langer dan zeven meter, dus daar moet ook nog rekening mee worden gehouden. Bij het aanbrengen op de spanten is het een passen en meten om een goed verloop in breedte te krijgen, iedere plank verloopt. Vooral bij de voorsteven moet er worden gebogen. Ik houdt dan die plank een poosje in kokend water (of soms in mijn mond) en dan is het net zo lang voorzichtig buigen tot het past. Om de breeuwnaden te laten zien worden de zijkanten van de planken ingesmeerd met potlood in een zo zacht mogelijke hardheid. Het geeft een hoop geknoei bij het lijmen, maar als de boel vastzit en ik ga schuren/vijlen verdwijnt dat allemaal en ziet het er prachtig uit. Ik gebruik heel veel papieren plakband en elastiek om de planken op zijn plaats te krijgen. Spijkeren doe ik nooit.
Constant
De huidgangen die ik toepas zijn van perenhout en paranapine. Als ik een gang van 3,5 mm breed wil hebben dan neem ik een plankje van die dikte en teken daar om de 1,5/2 mm evenwijdige lijnen op. Die zaag ik dan met de handfiguurzaag uit en dan heb ik “ongeschaafde “ planken van een formaat van 1,5 x 3,5 mm. Na het vijlen en schuren houd ik dan ongeveer iets meer dan een millimeter over. Ik heb wel een figuurzaagmachine maar dat gaat veel te snel en onnauwkeurig.
Op de foto een aantal planken, klaar om bevestigd te worden. In het echt zijn die planken vaak niet langer dan zeven meter, dus daar moet ook nog rekening mee worden gehouden. Bij het aanbrengen op de spanten is het een passen en meten om een goed verloop in breedte te krijgen, iedere plank verloopt. Vooral bij de voorsteven moet er worden gebogen. Ik houdt dan die plank een poosje in kokend water (of soms in mijn mond) en dan is het net zo lang voorzichtig buigen tot het past. Om de breeuwnaden te laten zien worden de zijkanten van de planken ingesmeerd met potlood in een zo zacht mogelijke hardheid. Het geeft een hoop geknoei bij het lijmen, maar als de boel vastzit en ik ga schuren/vijlen verdwijnt dat allemaal en ziet het er prachtig uit. Ik gebruik heel veel papieren plakband en elastiek om de planken op zijn plaats te krijgen. Spijkeren doe ik nooit.
Constant
9
Het resultaat na het zorgvuldig schuren van de romp. Bij de achtersteven lopen de onderste gangen doorgaans door over de steven. Soms is het er één, soms zijn het er twee. De uitlegger van het galjoen heb ik nog niet aangebracht. Op de tekeningen in het verslag van Gerrit de Veer is te zien dat de uitlegger was versierd. Om dat goed te kunnen doen ga ik dat apart maken, waarna ik dat deel bevestig, tenminste als het me lukt. Het wordt wel heel erg priegelen, en ik weet nog niet of het houtsnijwerk wordt of schilderwerk.
Het lijkt allemaal erg klein en dat is het ook. De lengte van het model over de stevens is 21 centimeter.
Constant
Het resultaat na het zorgvuldig schuren van de romp. Bij de achtersteven lopen de onderste gangen doorgaans door over de steven. Soms is het er één, soms zijn het er twee. De uitlegger van het galjoen heb ik nog niet aangebracht. Op de tekeningen in het verslag van Gerrit de Veer is te zien dat de uitlegger was versierd. Om dat goed te kunnen doen ga ik dat apart maken, waarna ik dat deel bevestig, tenminste als het me lukt. Het wordt wel heel erg priegelen, en ik weet nog niet of het houtsnijwerk wordt of schilderwerk.
Het lijkt allemaal erg klein en dat is het ook. De lengte van het model over de stevens is 21 centimeter.
Constant
Dank voor jullie reacties. Het is inderdaad erg klein allemaal, en het zal nog een hele uitdaging worden om het schip op de juiste manier op te tuigen. Ik heb wel ervaring in het bouwen van scheepsrompen en het optuigen van Latijns getuigde schepen. Maar een Hollands schip, lees; een dwarsgetuigd schip, heb ik nog nooit gedaan. Erg veel verder dan de laatste posting ben ik nog niet met bouwen, en dat zal ook wel niet in zo'n hoog tempo gaan.
Constant
Constant
TIMBERWOLF
Forum veteraan
zeer mooi gemaakt mooie romp , mooi schip
Hans Groenenberg
Forum veteraan
Dit is meer dan alleraardigst gemaakt met een hele interesante bouwwijze. Chapeau 
10
Na die werkzaamheden was het dek aan de beurt. Ik maakte eerst een dek van 0,6 mm dik triplex, dat als ondergrond zou fungeren voor de planken. Hierop had ik al de plaatsen van de schaarstokken getekend. In het dek zorgden ze voor een sterke langsverbinding over de spanten, en waren ongeveer twee keer zo dik als de dekplanken. Uiteindelijk zul je er niet zo veel meer van zien.
Op het dek zijn de plaatsen uitgesneden voor de masten. De fokkenmast staat al even op zijn plek. Ook het grote luik, dat straks uit twee roosterluiken zal bestaan is al ingesneden. Hieronder zou je de overloop moeten zien, dat maak ik ook voor een gedeelte. Straks zal het luik veel aan het zicht onttrekken. In het dek komen nog twee dekluiken, maar aangezien die gesloten zullen zijn heb ik daar geen gaten voor gemaakt. De stutten voor de verschansing heb ik al zoveel mogelijk weggesneden om straks minder moeite te hebben ze weg te halen. Wat er verder nog op het dek komt zijn het braadspit en betings voor het touwwerk van de masten. Ook komt er een verhoging voor de beide deuren naar de kajuit. Waarvoor die dient komt nog aan de orde.
Er kwam op het vorige forum een discussie op gang over het wel of niet plaatsen van een ankerbeting. De Weerdt maakt die wel, maar eigenlijk is het in combinatie van een braadspit overbodig. Het braadspit zelf kan heel goed als ankerbeting fungeren bij kleine schepen. Zie hiervoor ook de inrichting bij Tjalken. Hoving zet het braadspit direct achter de fokkemast. De Weerdt zet het een heel eind verder op achter de ankerbeting. De vraag is dan waar de sloep werd geborgen op het dek en de boot. Daar is dan bij De Weerdt geen plaats meer voor. In het verdere verslag kom ik daar nog wel op terug. Het is mij nog steeds niet duidelijk of de boot werd gesleept of geborgen op het dek (met de sloep).
Constant
Na die werkzaamheden was het dek aan de beurt. Ik maakte eerst een dek van 0,6 mm dik triplex, dat als ondergrond zou fungeren voor de planken. Hierop had ik al de plaatsen van de schaarstokken getekend. In het dek zorgden ze voor een sterke langsverbinding over de spanten, en waren ongeveer twee keer zo dik als de dekplanken. Uiteindelijk zul je er niet zo veel meer van zien.
Op het dek zijn de plaatsen uitgesneden voor de masten. De fokkenmast staat al even op zijn plek. Ook het grote luik, dat straks uit twee roosterluiken zal bestaan is al ingesneden. Hieronder zou je de overloop moeten zien, dat maak ik ook voor een gedeelte. Straks zal het luik veel aan het zicht onttrekken. In het dek komen nog twee dekluiken, maar aangezien die gesloten zullen zijn heb ik daar geen gaten voor gemaakt. De stutten voor de verschansing heb ik al zoveel mogelijk weggesneden om straks minder moeite te hebben ze weg te halen. Wat er verder nog op het dek komt zijn het braadspit en betings voor het touwwerk van de masten. Ook komt er een verhoging voor de beide deuren naar de kajuit. Waarvoor die dient komt nog aan de orde.
Er kwam op het vorige forum een discussie op gang over het wel of niet plaatsen van een ankerbeting. De Weerdt maakt die wel, maar eigenlijk is het in combinatie van een braadspit overbodig. Het braadspit zelf kan heel goed als ankerbeting fungeren bij kleine schepen. Zie hiervoor ook de inrichting bij Tjalken. Hoving zet het braadspit direct achter de fokkemast. De Weerdt zet het een heel eind verder op achter de ankerbeting. De vraag is dan waar de sloep werd geborgen op het dek en de boot. Daar is dan bij De Weerdt geen plaats meer voor. In het verdere verslag kom ik daar nog wel op terug. Het is mij nog steeds niet duidelijk of de boot werd gesleept of geborgen op het dek (met de sloep).
Constant
Zeer leuk, zinvol - en herkenbaar! - deze informatie. Bij het ontwerpen van de Duyfken kwamen veel van dezelfde punten naar boven.
Een sloep moest zeker op het dek geborgen kunnen worden (bij grotere schepen). De boot hing er vaak achter - daar komt ook de uitdrukking "de boot gemist" vandaan.
Viel je vanaf het schip in het water dan kon je nog altijd de boot grijpen, daar naar binnen klimmen en zo weer terug op het schip komen. Miste je ook de boot die achter het schip gesleept werd dan was je ten dode opgeschreven, want stoppen deed men niet. De boot gemist dus.
Een sloep moest zeker op het dek geborgen kunnen worden (bij grotere schepen). De boot hing er vaak achter - daar komt ook de uitdrukking "de boot gemist" vandaan.
Viel je vanaf het schip in het water dan kon je nog altijd de boot grijpen, daar naar binnen klimmen en zo weer terug op het schip komen. Miste je ook de boot die achter het schip gesleept werd dan was je ten dode opgeschreven, want stoppen deed men niet. De boot gemist dus.