Onbekende schakeling HB134.

[rijoli]

Uit een nalatenschap heb ik een paar kleine electro schakelingen gekregen.

Ik heb de indruk dat ze gebruikt werden voor het op spanning houden van de ontvanger accu's van modellen in de "opslag". Maar de werking is me niet helemaal duidelijk. Er zit alleen een + en een - aansluiting op, dus waar sluit ik dan de accu aan?

Op de achterkant van de print is duidelijk HB134 te lezen. Mijn vermoeden is dat het een bouwpakketje, of toch ten minste een printplaatje is, dat geleverd werd via Hobby Bulletin.
Maar ook dat is slechts een aanname. 'Googlen' op die term heeft me in ieder geval niet veel verder gebracht.

Het ontbreekt me aan de kennis om de functie te ontrafelen, herkent iemand deze schakeling van de foto's en kan me de werking uitleggen?

Hoor het graag, gr. Richard.

 

[Ernst Grundmann]

Omdat ik veel jaargangen van "Hobby Bulletin" (HB) heb liggen ben ik op zoek gegaan naar deze schakeling. Helaas heb ik hem niet zo snel kunnen vinden maar eerlijk gezegd heb ik niet alle bladen doorgebladerd. Als ik dat zou gaan doen ben ik morgen waarschijnlijk nog bezig. Gelukkig is de schakeling simpel en omdat je ook de onderkant laat zien is het snel te overzien wat het is en hoe het werkt.
Dit is een "stroombron".
Wat houdt dat in?
Ik zal proberen het uit te leggen:
Een Led is een diode die licht geeft wanneer je er een kleine stroom door laat lopen. Een diode is eigenlijk een elektronisch ventiel waar de stroom maar één kant op door kan. Hoeveel stroom er gaat lopen hangt niet van de Led af maar van de overige elektronica. Er is wel een minimum spanning nodig om het ventiel open de krijgen en die is bij alle diodes afhankelijk van het materiaal en de constructie. Bij een rode led, zoals op dat printje, zal het ongeveer 2V zijn, iets meer of iets minder kan ook. De diode gaat dus stroom doorlaten wanneer je er (meer dan) 2V op zet.

Stel je hebt een 6V accu, als je die direct op de led aansluit zal de diode open gaan en de led licht geven. Helaas zal dat maar voor heel even zijn want de stroom wordt binnen een fractie van een seconde zo hoog dat de diode kapot gaat. Als je pech hebt gaat hij zelfs roken (nee geen saffie). Om te voorkomen dat die stroom te hoog wordt moet je een begrenzing gebruiken en de meest eenvoudige begrenzer is gewoon een weerstand.
Op zich werkt dat uitstekend en daarom wordt een weerstand heel veel gebruikt. Er kleeft wel een probleem aan en dat is dat je voor elke spanning een andere weerstand nodig hebt. Wordt de spanning hoger dan moet de weerstandswaarde ook hoger worden en omgekeerd natuurlijk ook.

Dit stukje elektronica komt in de plaats van een weerstand en zorgt er voor dat de stroom door de (rode) led constant blijft. Onafhankelijk van de accu, of je er nu een 6V of een 30V accu op aansluit de stroom blijft hetzelfde. Even wat rekenen met de weerstandswaardes leert dat deze schakeling ongeveer 15mA (= 0,015A) door de led stuurt wat een nette en veilige waarde is. Afhankelijk van de gebruikte transistors en de koeling van die transistors kan je misschien wel tot 40V gaan maar daar zou ik voorzichtig mee zijn. Elektronica is kapot voor je er erg in hebt. Overigens wordt één van de transistoren behoorlijk warm als je meer dan pakweg 20V voeding gaat gebruiken. Die transistor moet je dan van een koelvin voorzien.

De + en de - aansluitingen verkeert aansluiten is meestal ook fataal maar gelukkig heeft dit printje daar een ingebouwde beveiliging voor. Sluit je het per ongeluk verkeert aan dan gebeurt er helemaal niets, het ledje blijft gewoon uit en er gaat ook niets in rook op.

Als je wilt kan je de rode led vervangen door vrijwel elke andere kleur led alleen zal je met de blauwe en witte led's mogelijk geen 6V accu meer kunnen gebruiken. Dat kan misschien te weinig zijn om de schakeling goed te laten werken. In dat geval heb je waarschijnlijk minimaal 7V of 8V nodig.
Succes.

P.S. Deze schakeling heeft dus niets met een accu laden of op spanning houden te maken. Het is alleen maar om dat ledje te kunnen aansluiten op bijna alle accu's tot pakweg 30V.

 

[Ernst Grundmann]

Dit is het elektronische schema van dat printje.

Wanneer je meer dan 20V gaat gebruiken moet je de transistor waar de led op is aangesloten van een koelvin voorzien om te voorkomen dat hij te heet wordt.

 

[rijoli]

Hallo Ernst. Dank voor je uitgebreide toelichting. Dat is een heel verhaal geworden.

Als ik het goed begrijp is dit circuit dus alleen maar bedoeld om de led te laten branden op een willekeurige spanning.

Waarom zou iemand dan 3 van deze schakelingen willen hebben?

 

[Ernst Grundmann]

Waarom? Zeker weten doe ik het niet maar ik denk dat het volgende een goede aanname is:
Ledjes waren in de tijd dat dit schakelingetje is bedacht nog lang niet zo algemeen als nu. Ze kostte ook heel wat meer dan nu. Koop je nu ledjes al voor 10 cent per stuk dat was toen zeker 1 tot 1,50 gulden. Een doorgebrande led was dus een kostenpost.
Omdat je voor elke spanning (in principe) een eigen weerstand nodig hebt was het voor vele niet elektronici vaak lastig om uit te vogelen welke weerstand ze nodig hadden. Een rode led heeft b.v. bij een 6V accu een weerstand van ongeveer 220 Ohm nodig. Bij 8V moet je 330 Ohm gebruiken, bij 10V is ongeveer 390 Ohm nodig en zo verder.
Een tweede probleem zal zijn geweest dat een led welleswaar een diode is en de stroom maar in 1 richting doorlaat in de tegenovergestelde richting kan een led niet zo gek veel spanning tegen houden. De meeste led's kunnen niet veel meer dan 5V of 6V "tegenhouden". Wordt de spanning hoger dan slaat de diode alsnog door en kan hij daardoor kapot gaan.
Met dit printje hoefde je daar allemaal geen zorgen over te hebben. Gewoon aansluiten op de accu en klaar.